Het is tijd voor een Noodplan Woningbouw en Sterke Leiders

_________________________________________________________________________________

Een crisis van bijna 400.000 woningen

Het woningtekort in Nederland is groter dan ooit. 

In 2025 komen we ruim 396.000 woningen tekort – dat is 4,8% van de totale voorraad. Dat tekort vertaalt zich in te hoge huren, te weinig betaalbare koopwoningen en een generatie starters die nergens terecht kan.

De regering wil tot 2030 900.000 woningen bouwen. Een prachtig streven, maar de realiteit is dat de bouw pas vanaf 2027 echt op tempo komt. Intussen blijven de tekorten torenhoog.

_________________________________________________________________________________

Het huidige pad: langzaam herstel

Volgens de officiële prognoses (ABF Research) krimpt het tekort met het huidige beleid:

• 3,9% in 2031

• 2,2% in 2040

Met andere woorden: pas tegen 2040 zitten we in de buurt van een “normale” woningmarkt. 

Voor honderdduizenden huishoudens is dat veel te laat.

_________________________________________________________________________________

Een noodplan is nodig

Daarom is het tijd voor een Noodplan Woningbouw – een ingreep die woningbouw verheft tot project van nationaal belang. Alleen zo kan Nederland sneller uit de crisis komen.

Wat houdt dit noodplan in?

(Zie ook ANNEX onder voor detaillering)

1. Versnelde vergunningverlening – één rijksvergunning, vaste termijnen en nog slechts één beroepsgang.

2. Aanwijzen van nationale bouwlocaties – het rijk bepaalt en investeert direct in infrastructuur en nutsvoorzieningen.

3. Doorbreken van stikstofbeperkingen – een landelijke vrijstellingsregeling met verplichte natuurcompensatie.

4. Grote conversieprogramma’s – kantoren en winkels standaard geschikt maken voor woningen.

5. Een Woningbouwfonds – directe rijksfinanciering en verruiming van EU-regels zodat corporaties ook middenhuur kunnen realiseren.

Wat levert het op?

Het verschil tussen doorgaan zoals nu en een noodplan is enorm.

Tabel: Tekortontwikkeling (% woningvoorraad)
(bron: ABF, eigen scenarioanalyse)

    

Grafiek: Tekort in % van de woningvoorraad (2025–2040)

_________________________________________________________________________________

Conclusie: Lef en Snelheid

De woningcrisis los je niet op met kleine stappen of nieuwe nota’s. 

Het vraagt lef om procedures radicaal te versnellen, wetten tijdelijk aan te passen, en woningbouw te behandelen zoals we dat bij dijken en energiecentrales doen: als een noodzaak voor het hele land.

Alleen dan kunnen we binnen vijftien jaar de wooncrisis werkelijk achter ons laten.

ANNEX: AANPAK - DETAILLERING

Belangrijkste beleidsbeslissingen voor een aanzienlijke afname van het tekort:

1. Vereenvoudiging van vergunningverlening en milieuregelgeving:
   De grootste knelpunten zijn de complexe en tijdrovende vergunningprocedures, met name door stikstof- (PFAS) en milieuregelgeving.
   Een radicale vereenvoudiging of tijdelijke opschorting van deze regels voor woningbouwprojecten zou de bouw kunnen versnellen. Dit zou kunnen betekenen dat de Wet stikstofreductie en natuurherstel wordt aangepast of dat er een "noodwet woningbouw" wordt ingevoerd om goedkeuringen te versnellen.
2. Gecentraliseerde overheidssturing:
   Het huidige systeem is sterk afhankelijk van samenwerking tussen gemeenten en provincies, wat leidt tot vertragingen. Een meer gecentraliseerde aanpak, waarbij de rijksoverheid directe controle neemt over woningbouwplanning en grondtoewijzing, zou lokale belemmeringen kunnen wegnemen. De voorgestelde "regiewet" is een stap in die richting, maar zou krachtiger gehandhaafd en uitgebreider moeten worden.
3. Stimuleren van grootscheepse bouw:
   Financiële prikkels voor projectontwikkelaars, zoals belastingvoordelen, subsidies of gegarandeerde leningen, kunnen private investeringen stimuleren. De overheid zou ook rechtstreeks grootscheepse woningbouwprojecten kunnen opdragen, om marktaarzelingen te omzeilen.
4. Wijziging van bestemmingsplannen:
   Het versoepelen van bestemmingsplannen, met name in steden met een hoge vraag, zou hogere dichtheid en gemengd gebruik mogelijk maken. Dit kan onder meer inhouden dat gemeenten verplichte quotas voor nieuwe woningen krijgen en boetes riskeren als ze deze niet halen.
5. Out-of-the-box: Nationalisatie van grond voor woningbouw:
   Een radicalere stap zou zijn dat de overheid grond die bestemd is voor woningbouw tijdelijk nationaliseert of onteigent, om snelle ontwikkeling zonder speculatieve vertragingen te garanderen.
6. Stimuleren van arbeid en materialen:
   Het tekort aan geschoolde bouwvakkers en de hoge materiaalkosten kunnen worden aangepakt door gericht migratiebeleid voor bouwvakkers en collectieve inkoop van materialen, wat de productie verder kan opvoeren.

Conclusie: De meest impactvolle beleidsverandering zou waarschijnlijk een combinatie zijn van gecentraliseerde planning, regelgevende verlichting en directe overheidsinterventie in grond en bouw. Zonder dergelijke maatregelen zal het tekort naar verwachting tot ver in de jaren 2030 voortduren of zelfs groeien.

o - o - o